Lễ động quan hay còn thường gọi là lễ di quan, là nghi thức quan trọng trong tang lễ. Nghi thức này đánh dấu hành trình cuối cùng tiễn đưa người đã khuất về nơi an nghỉ. Lễ di quan mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự hiếu kính và lòng tiếc thương của người thân dành cho người đã khuất. Trong bài viết ngày hôm nay, Tháp Long Thọ sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về khái niệm, ý nghĩa cũng như quy trình thực hiện lễ động quan trong Phật giáo và Công giáo. Mời bạn đọc theo dõi!
Sự khác biệt giữa lễ động quan và lễ di quan
Lễ động quan hay di quan là nghi thức di chuyển quan tài của người đã khuất từ nhà tang hoặc nhà quàn đến nơi an táng, bao gồm hỏa táng hoặc địa táng. Nghi lễ này đánh dấu sự kết thúc tang lễ, đưa tiễn người đã khuất về nơi an nghỉ vĩnh hằng.
Mặc dù mang ý nghĩa giống nhau, nhưng hai nghi thức này cũng có sự khác biệt, cụ thể:
- Động quan là nghi thức tổ chức sau khi khâm liệm người mất và diễn ra lễ nhập quan. Nghi thức này mong muốn tiễn đưa người đã khuất ra khỏi thế gian về thế giới bên kia. Trong nghi thức này, người thân của người đã mất sẽ được tưởng nhớ, tiễn biệt và chia tay theo cách trang trọng nhất.
- Di quan, mặt khác, là quá trình chuyển đưa quan tài của người đã qua đời đến nơi an táng cuối cùng, bao gồm cả việc hỏa táng hoặc địa táng. Thường thì nhiệm vụ này được thực hiện bởi một đội ngũ an táng chuyên nghiệp hoặc những người thanh niên làng.
Cả hai nghi thức đều mang ý nghĩa sâu sắc và thể hiện lòng tôn kính đối với người đã khuất. Song song đó, chúng cũng phản ánh những phần khác nhau của quá trình tang lễ. Động quan liên quan đến việc tưởng nhớ và tiễn biệt, trong khi di quan liên quan đến việc vận chuyển quan tài đến nơi an nghỉ cuối cùng.
Xem thêm: Lễ nhập quan là gì?
Tuy nhiên, ở một số địa phương thì động quan và di quan đều có thể hiểu cùng một nghĩa là di chuyển quan tài người mất đến nơi an táng:
- Lễ động quan: Cụm từ này phổ biến ở miền Bắc và một số khu vực miền Trung. "Động quan" có nghĩa là di chuyển quan tài, thể hiện nghi thức di chuyển quan tài của người đã khuất từ nhà tang/nhà quàn đến nơi an táng.
- Lễ di quan: Cụm từ này phổ biến ở miền Nam và một số khu vực miền Trung. "Di quan" cũng có nghĩa là di chuyển quan tài, tương tự như "động quan".
Do đó, tuỳ theo địa phương mà lễ động quan và lễ di quan có thể mang cùng ý nghĩa và nghi thức, chỉ khác nhau về cách gọi.
Ý nghĩa của lễ động quan – di quan là gì?
Lễ động quan – di quan là một phần không thể thiếu trong tang lễ của người Việt Nam. Nghi thức này thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống, đạo lý "uống nước nhớ nguồn". Thông qua lễ động quan, gia đình thể hiện sự tôn trọng đối với phong tục tập quán và văn hóa tang lễ của dân tộc. Các ý nghĩa tâm linh sâu sắc được thể hiện thông qua lễ động quan có thể kể đến như:
- Thể hiện sự hiếu kính và lòng tiếc thương: Nghi thức này là lời tiễn biệt, thể hiện sự hiếu thảo, kính trọng của con cháu, người thân dành cho người đã khuất. Qua lễ động quan, gia đình bày tỏ lòng tiếc thương, thương nhớ người đã khuất sau những ngày tháng họ gắn bó và yêu thương nhau.
- Giúp nguôi ngoai nỗi buồn sau tang lễ: Sau khi lễ động quan diễn ra, gia đình sẽ bắt đầu quá trình nguôi ngoai nỗi buồn, dần dần hồi phục tinh thần. Việc tiễn đưa người đã khuất một cách trang trọng, chu đáo sẽ giúp họ thanh thản hơn trong tâm hồn.
- Mang ý nghĩa tâm linh, tiễn đưa linh hồn về thế giới bên kia: Theo quan niệm tâm linh, lễ động quan là nghi thức giúp đưa linh hồn người đã khuất về thế giới bên kia. Nghi thức này thể hiện mong muốn của gia đình về một kiếp sau an lành, thanh thản cho người đã khuất.
Quy trình và cách thức thực hiện lễ động quan
Thông thường, con trai trưởng trong gia đình sẽ chịu trách nhiệm tổ chức lễ động quan. Tuy nhiên, tùy theo điều kiện và phong tục tập quán mà các thành viên khác trong gia đình cũng có thể tham gia lo liệu.
Bước chuẩn bị
Trước khi tiến hành lễ động quan, gia đình của người mất cần chuẩn bị các vật dụng sau:
- Quan tài: Nên chọn quan tài phù hợp với kích thước và tôn giáo của người đã khuất.
- Quần áo, đồ dùng cho người đã khuất: Chuẩn bị quần áo mới, tiền vàng, giấy bạc,... cho người đã khuất.
- Phương tiện di chuyển: Thuê xe hoặc sử dụng xe gia đình để di chuyển quan tài.
- Đồ cúng lễ: Chuẩn bị hoa quả, bánh kẹo, hương nhang,... để cúng bái.
- Nhân viên lo liệu: Thuê đội ngũ lo liệu tang lễ để hỗ trợ tổ chức nghi thức.
Các bước thực hiện
Lễ động quan thường được thực hiện theo các bước sau:
- Cúng đường: Cúng bái tổ tiên để xin phép di chuyển quan tài.
- Bái quan: Con cháu, người thân lần lượt đến viếng người đã khuất và tiễn biệt.
- Động quan: Di chuyển quan tài ra khỏi nhà tang/nhà quàn.
- Đập siêu: Khi linh cữu vừa ra khỏi nhà, gia chủ sẽ cho người đập vỡ cái siêu đất để dưới quan tài (với ý nghĩa là mong cho linh hồn người chết mau được siêu thoát).
- Rước linh: Diễu hành quan tài trên đường phố, thường có kèn trống, cờ phướn và đoàn người đưa tiễn.
- An táng: Tổ chức lễ hạ huyệt cho người mất hoặc hoả táng.
Lưu ý: Quy trình cụ thể có thể thay đổi tùy theo phong tục tập quán của từng địa phương và tôn giáo. Bạn có thể thay đổi các bước sao cho phù hợp nhất với phong tục của mình nhé!
Một số lưu ý
Ông bà ta có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Để lễ di quan của người mất được diễn ra suông sẻ thì bạn cũng nên lưu ý một số điểm sau:
- Nếu người mất là cha thì con trai sẽ chống gậy tre, còn mẹ thì chống gậy vong khi đi di quan.
- Trước khi nghi thức động quan được bắt đầu cần đặt những tờ bạc dằn dưới ly rượu đầy, để trước nóc áo quan. Đây được xem như tưởng thưởng cho các đạo tỳ khiêng quan tài.
- Sau khi kết thúc động quan, gia quyến cần giữ lại cặp đèn cầy bái quan để thể hiện sự tưởng nhớ đến người mất và ổn định hoà khí gia đình.
- Trên đường đến nơi an táng, tang gia cần rải giấy tiền vàng mã để hối lộ cho quỷ dữ đi đường, tránh quấy nhiễu đến người mất.
Lễ động quan là nghi thức quan trọng trong tang lễ, do vậy cần lưu ý những điều trên để đảm bảo sự trang trọng, chu đáo và thể hiện lòng thành kính đối với người đã khuất.
Tham khảo thêm: Lễ truy điệu là gì? Khi nào cần diễn ra lễ truy điệu người mất?
Sự khác nhau giữa lễ động quan của Phật giáo và Công giáo
Tuy cùng là nghi thức đưa linh cửu của người mất đi an táng, song, giữa Phật giáo và Công giáo sẽ có những điểm khác biệt. Điều này thể hiện rõ nhất ở nghi thức thực hiện, trang phục cũng như nơi làm lễ.
Phật giáo
Lễ động quan trong Phật giáo diễn ra đơn giản, thanh tịnh, tập trung vào việc cầu nguyện cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát. Trang phục và đồ cúng cũng được chuẩn bị đơn giản, phù hợp với tinh thần Phật giáo. Mọi người tham dự lễ động quan thường giữ thái độ trang nghiêm, im lặng, tránh nói chuyện ồn ào.
Trước khi diễn ra nghi lễ gia đình sẽ bày trí bàn thờ Phật, di ảnh người đã khuất, thắp hương, cúng dường hoa quả, bánh kẹo, nhang, đèn, tiền vàng,…. Người đã khuất được mặc áo dài trắng, khăn tang trắng, tượng trưng cho sự thanh tịnh.
Thầy tu sẽ tiến hành tụng kinh, niệm Phật, cầu siêu cho linh hồn người đã khuất. Gia đình cùng nhau cung nghinh quan tài từ nhà ra xe tang. Đoàn người đưa tiễn đi theo sau, mặc trang phục trắng, im lặng, trang nghiêm.
Sau khi xe tang chở quan tài đến nơi an táng (nghĩa trang hoặc nhà hỏa táng), thầy tu vẫn sẽ tiếp tục tụng kinh, niệm Phật trên suốt hành trình. Quá trình động quan sẽ kết thúc sau khi thầy tu thực hiện nghi thức cầu siêu, tiễn đưa linh hồn người đã khuất về cõi Phật. Gia đình và người thân lần lượt đặt hoa, nhang, tiền vàng lên quan tài, tiễn biệt người đã khuất lần cuối.
Xem thêm: Viếng đám tang người mất nên lạy mấy lạy?
Công giáo
Lễ động quan đạo Công giáo diễn ra trang trọng, long trọng, thể hiện niềm tin vào sự sống vĩnh hằng và sự tái hợp trong Thiên Chúa. Trang phục và đồ cúng cần được chuẩn bị theo đúng quy định của Giáo hội Công giáo.
Thông thường, gia đình cùng với cha xứ trang trí nhà thờ, chuẩn bị bàn thờ, quan tài, đồ cúng lễ. Quan tài người mất thường được sơn màu nâu hoặc trắng, trang trí bằng hình ảnh thánh giá. Khác với Phật giáo sẽ làm lễ tại nhà rồi đưa linh cửu ra nơi an táng thì người đạo Công giáo sẽ làm lễ tại Nhà thờ. Cha xứ sẽ cử hành Thánh lễ cầu nguyện cho linh hồn người đã khuất được tha thứ tội lỗi và được hưởng ơn cứu rỗi. Gia đình và giáo dân tham dự Thánh lễ, cùng nhau cầu nguyện cho người đã khuất.
Thường thì lúc sinh, người mất đi lễ ở giáo xứ nào sẽ được Cha Sở của nhà thờ đó làm lễ. Nếu người chết đã từng làm Cha hay khi đang làm Cha, mẹ Cha hay các nữ tu sẽ được nhiều Cha đến làm lễ Đồng tế.
Sau Thánh lễ, quan tài được di chuyển ra khỏi nhà thờ trong tiếng chuông nhà thờ. Gia đình và giáo dân đi theo sau, cầm nến, hát thánh ca, thể hiện sự tiếc thương và cầu nguyện cho người đã khuất. Xe tang sẽ tiến hành chở quan tài đến nơi an táng, Cha xứ thực hiện nghi thức cầu nguyện lần cuối, tiễn đưa linh hồn người đã khuất về nơi an nghỉ vĩnh hằng.
Lễ động quan là nghi thức quan trọng trong tang lễ, thể hiện sự hiếu kính và lòng tiếc thương của người thân dành cho người đã khuất. Hiểu rõ về ý nghĩa, quy trình và những lưu ý trong lễ động quan sẽ giúp gia đình tổ chức nghi thức trang trọng, chu đáo, tiễn đưa người đã khuất về nơi an nghỉ thanh thản. Nếu bạn đang có nhu cầu thực hiện hình thức an táng hoả táng cho người mất, vui lòng liên hệ với Tháp Long Thọ thông qua hotline 0888 000 700 để được hỗ trợ và tư vấn tốt nhất.
